17 Μαΐου 1914: Σαν σήμερα υπογράφεται το Πρωτόκολλο της Κέρκυρας, με το οποίο αναγνωρίζεται η πλήρης αυτονομία της Βορείου Ηπείρου από το αλβανικό κράτος

- Οι Μεγάλες Δυνάμεις και η Αλβανία αναγνωρίζουν την ελληνικότητα της Βορείου Ηπείρου

Στις 26 Απριλίου 1914 μετά την ανακωχή που έγινε μεταξύ Βορειοηπειρωτών και Αλβανών, ξεκίνησε στην Κέρκυρα, στο ξενοδοχείο "Ωραία Βενετία", η πρώτη συνεδρία των διαπραγματεύσεων μεταξύ της Κυβέρνησης της Αυτονόμου Ηπείρου, της Αλβανίας και της Διεθνούς Επιτροπής.

Εκπρόσωποι της Αυτονόμου Ηπείρου ήταν ο Πρόεδρος της Γεώργιος Χρηστάκης Ζωγράφος και οΥπουργός Εξωτερικών Αλέξανδρος Καραπάνος.

Στις 3 Μαΐου, ύστερα από συζητήσεις μίας εβδομάδας στην Κέρκυρα μεταξύ της Διεθνούς επιτροπής ελέγχου και της Αυτόνομης Πολιτείας της Βορείου Ηπείρου, ο Γεώργιος Χρ. Ζωγράφος και ο Αλ. Καραπάνος πήγαν στους Άγιους Σαράντα όπου και συναντήθηκαν με τους Υπουργούς της προσωρινής Κυβέρνησης Μητροπολίτη Βελλάς και Κονίτσης Σπυρίδωνα, Δημήτριο Δούλη και Ιωάννη Παρμενίδη καθώς και τον Αρχηγό Χιμάρας Σπύρο Σπυρομήλιο, με τους οποίους και αντάλλαξαν απόψεις πάνω στα θέματα συζητήσεων.

Το βράδυ της ίδιας μέρας επέστρεψαν ξανά στην Κέρκυρα για τη συνέχεια των διαπραγματεύσεων. Οι συζητήσεις συνεχίσθηκαν μέχρι και τα μέσα Μαΐου γιατί ο Γεώργιος Χρ. Ζωγράφος δεν δεχόταν τις περιορισμένες αλβανικές παραχωρήσεις, εφόσον μάλιστα δεν υπήρχε η εγγύηση των Μεγάλων Δυνάμεων.

Τελικά στις 17 Μαΐου 1914 υπογράφεται το Πρωτόκολλο της Κέρκυρας.

Με βάση αυτό αναγνωρίζεται από τις Μεγάλες Δυνάμεις, την Αλβανία και την Ελλάδα, η Αυτονομία της Βορείου Ηπείρου, ο ελληνικός της χαρακτήρας και κατοχυρώνεται πλήρως η θρησκευτική, γλωσσική και εκπαιδευτική ελευθερία του πληθυσμού της.

ΤΟ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΝ ΤΗΣ ΚΕΡΚΥΡΑΣ

(17 ΜΑΙΟΥ 1914)

Η Διεθνής Επιτροπή του Ελέγχου δια ν' αποσοβήση την επανάληψιν των εχθροπραξιών, εθεώρησε καθήκον της να συνδιαλάξη, εφ' όσον της ήτο δυνατόν, την έποψιν των Ηπειρωτικών πληθυσμών, τας αφορώσας τας ειδικάς διατάξεις τάς οποίας εζήτουν, πρός τάς βλέψεις της Αλβανικής Κυβερνήσεως.

Υπό το κράτος των ιδεών αυτών συνήνεσε να υποβάλει εις τας Δυνάμεις, τάς οποίας αντιπροσωπεύει, ως επίσης εις Αλβανικήν Κυβέρνησιν, το έγκλειστον κείμενον πόρισμα των γενομένων συζητήσεων μεταξύ των μελών της Επιτροπής αυτής και των αντιπροσώπων της Ηπείρου ".

Κέρκυρα 17 Μαϊου 1914

Η Διεθνής Επιτροπή Ελέγχου

Λάμπ ( Άγγλος Πληρεξούσιος ), Βίγκελ( Γενικός Πρόξενος Γερμανίας), Κράλ(Γεν. Πρόξενος Αυστρίας), Κραζέφσκι(Γεν. Πρόξενος Γαλλίας), Σαχτάϊν(Υποπρόξενος Αυστρίας), Πετρώφ (Γεν. Πρόξενος Ρωσίας), Λάουρο ( Γεν.Πρόξενος Ιταλίας), Μεχδή(ειδικός αντιπρόσωπος Αλβανίας).

Με τας ιδίας επιφυλάξεις όσον αφορά την έγκρισιν των εκλογέων μας.

Γεώργιος Χρ. Ζωγράφος, Αλεξ. Καραπάνος

ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ ΤΗΣ ΚΕΡΚΥΡΑΣ

1. Οργάνωσις.Η εκτέλεσις και η διατήρησις των ληφθεισών διατάξεων διά την οργάνωσιν των δυο μεσημβρινών Νομών επί του παρόντος ανατίθενται εις την Διεθνή Επιτροπήν του Ελέγχου,ήτις θα οργανώση την Διοίκησιν, την Δικαιοσύνην και τα Οικονομικά.

2. Η Αλβανική Κυβέρνησις από κοινού μετά της Δ.Ε.Ε. θα διορίζη και θα παύη τους Διοικητάς και τους ανωτέρους υπαλλήλους, λαμβάνουσα ύπ' 'οψιν, κατά το δυνατόν, την αριθμητικήν σπουδαιότητα των οπαδών εκάστου θρησκεύματος.

3. Τοπικά Συμβούλια. Ο αριθμός των εκλεκτών μελών είς τα Διοικητικά Συμβούλια θα είναι τριπλάσιος του αριθμού των δικαιωματικών μελών.

4. Καθορισμός και διοικητικοί υποδιαιρέσεις. Η Δ.Ε.Ε. θα επιστατήση επίσης είς τον καθορισμόν και την διοικητικήν υποδιαίρεσιν των δυο Νομών τούτων δι' άπαξ γνωμόνων, ουδεμία θα επέρχεται μεταβολή χωρίς την συμφωνίαν των Δυνάμεων.

5. Αι Χώραι. Όλαι αι εν λόγω διατάξεις εφαρμόζονται εις τους πληθυσμούς των προηγουμένως ύπό της Ελλάδος καταληφθεισών χωρών και προσαρτηθεισών εις την Αλβανίαν.

6. Χωροφυλακή. Πρός φύλαξιν της τάξεως εις τας νοτίους επαρχίας θα σχηματισθή από αξιωματικούςκαι χωροφύλακας τοπική χωροφυλακή αποτελούμενη από στοιχεία των διαφόρων θρησκευμάτων, αναλόγως του αριθμού των πιστών των κατοικούντων τους Νομούς αυτούς.Η Χωροφυλακή αύτη δεν θα δύναται να υπηρετή εκτός των Νομών αυτών ειμή δι' ωρισμένην περίοδον και τούτο λόγω υπεράτης ανάγκης αναγνωριζομένης υπό της Δ.Ε.Ε. Ο αυτός περιορισμός θέλει εφαρμοσθή εις την χρήσιν διά τους νοτίους αυτούς Νομούς Σωμάτων Χωροφυλακής, αποτελουμένων εκ των Νομών αυτών.

7. Συνιστάται ει τους αξιωματικούς της Χωροφυλακής να μη μεταχειρίζωνται εις τα διάφορα μέρη, ειμή μόνον αποσπάσματα αποτελούμενα από άνδρας του αυτού θρησκεύματος πρός το θρήσκευμα των κατοίκων των μερών.

8. Εις περίπτωσιν ανεπαρκείας των τοπικών στοιχείων διά τον κατ' αναλογίαν σχηματισμόν της Χωροφυλακής θα γίνεται προσφυγή εις τους εξ άλλων Νομών της Αλβανίας καταγομένους.

9. Συμφώνως πρός τας διατυπωθείσας αυτάς αρχάς,οι Ολλανδοί αξιωματικοί θέλουσι προβή αμέσως εις τας στρατολογικάς ενεργείας.

10. Εννοείται καλώς ότι αι προηγούμεναι διατάξεις ουδόλως θίγουν την ενότητα της Αλβανικής Χωροφυλακής, ως αύτη διετυπώθη υπό της Συνδιασκέψεως του Λονδίνου.

11. Ένοπλος δύναμις. Εκτός περιπτώσεων πολέμου ή επαναστάσεως, εις τους Νοτίους Νομούς ουδέποτε θα είναι δυνατή η μεταφορά ή η χρήσις εις τους Νομούς αυτούς στρατιωτικών μονάδων μή αυτοχθόνων.

12. Ορθόδοξοι Κοινότητες. Αι Ορθόδοξοι Χριστιανικαί Κοινότητες αναγνωρίζονται Νομικά Πρόσωπα, επίσης ως και αι άλλαι.

13. Διατηρούσι την περιουσίαν των και θα διαθέτουν αυτήν ελευθέρως. Αι μετά των πνευματικών αρχηγών των σχέσεις των Ορθοδόξων Κοινοτήτων, θα είναι αι αυταί, ως κατά το παρελθόν.Ουδόλως ως θέλουν θιχθή τα πατροπαράδοτα δίκαια και η ιεραρχική οργάνωσις των περί ων ο λόγος Κοινοτήτων, εκτός εάν επέλθη συμφωνία μεταξύ της Αλβανικής Κυβερνήσεως και του Οικουμενικού Πατριαρχείου της Κωνσταντινουπόλεως.

14. Σχολεία. Η εκπαίδευσις είναι ελεθέρα.Εις τα σχολεία των ορθοδόξων Κοινοτήτων η εκπαίδευσις γίνεται ελληνιστί. Εις τας τρείς τάξεις του Δημοτικού μετά της Ελληνικής θα διδάσκεται και η Αλβανική. Αλλ' η θρησκευτική διδασκαλία θα γίνεται αποκλειστικώς ελληνιστί.

15. Ελευθερία γλώσης. Δυνάμει της τεθείσης διά της πρός την Ελλάδα Διακοινώσεως των Δυνάμεων υπό ημερομηνίαν 11 / 24 Απριλίου 1914 η χρήσις της Αλβανικής και της Ελληνικής γλώσσης θέλει εξασφαλισθή εις τους Νοτίους ενώπιον όλων των αρχών, συμπεριλαμβανομένων των Δικαστηρίων, ως και των αιρετών Συμβουλίων.

16. Κατοχή. Η Δ.Ε.Ε. εν ονόματι της Αλβανικής Κυβερνήσεως θα καταλάβη τα εν λόγω εδάφη, μεταβαίνουσα επί τόπου.

17. Οι αξιωματικοί της Ολλανδικής αποστολής θέλουν προβή αμέσως εις τον σχηματισμόν της τοπικής Χωροφυλακής.Προσωρινώς και μέχρι του σχηματισμού της τοπικής Χωροφυλακής οι Ολλανδοί αξιωματικοί με την συνδρομήν των εγχωρίων στοιχείων θα επιφορτισθούν με την φύλαξιν της δημοσίας ασφαλείας.

18. Η Δ.Ε.Ε. θα προβή επίσης εις την συγκρότησιν μικτών επιτροπών,αποτελουμένων υπό Χριστιανών και Μουσουλμάνων κατ' αναλογίαν της αριθμητικής σπουδαιότητας εκάστου των θρησκευμάτων.Προσωρινώς και μέχρις οργανώσεως των τοπικών αρχών αι Επιτροπαί αυταί θα ασκούν διοικητικά καθήκοντα υπό την τελεσουργόν εποπτείαν της Δ.Ε.Ε. , ήτις θέλει προσδιορίσει την εκτασιν αυτών.Πρό της αφίξεως των Ολλανδών αξιωματικών. Θέλουσι ληφθή τα αναγκαία μέτρα υπό της Προσωρινής Κυβερνήσεως του Αργυροκάστρου πρός απομάκρυνσιν εκ του τόπου πάντων των ξένων ενόπλων στοιχείων.

19. Αι διατάξεις αυταί θέλουν εφαρμοσθή και εις τον Νομόν Κορυτσάς, κατεχόμενον επί του παρόντος στρατιωτικώς υπό της Αλβανικής Κυβερνήσεως ως και εις τας άλλας Νοτίους ζώνας.

20. Βοήθεια. Η Αλβανική Κυβέρνησις από κοινού μετά της Δ.Ε.Ε. θέλει λάβει τα αναγκαία μέτρα διά να έλθη εις βοήθειαν των υπό των Σωμάτων των τελευταίων ετών δοκιμασθέντων πληθυσμών.

21. Αμνηστεία. Απονέμεται εις τους Ηπειρώτας πλήρης αμνηστεία διά πάσας τας πράξεις τας προγενεστέρας της καταλήψεως των Νομών αυτών υπό των αντιπροώπων της Αλβανικής Κυβερνήσεως.Πάντες οι μη εξ Ηπείρου καταγόμενοι μόνον δι' εγκλήματα κοινού δικαίου θα καταδιώκονται, καθόσον αφορά την ρηθείσαν χρονικήνπερίοδον.

22. Εγγυήσεις. Αι Δυνάμεις αι διά της Συνδιασκέψεως του Λονδίνου εγγυηθείσαο την συγκρότησιν της Αλβανίας και εγκαταστήσασαι την Δ.Ε.Ε. εγγυώνται διά την εκτέλεσιν και την διατήρησιν των ανωτέρω διατάξεων.

23. Διατάξεις αφορώσαι την Χειμάρραν. Ακούσασα τον αρχηγόν της Χειμάρρας από κοινού μετά των αντιπροσώπων της Ηπείρου και λαβούσα υπό σημείωσιν τα αιτήματα αυτών τα αφορώντα την διατήρησιν των αρχαίων προνομίων, ως και τας νέας προτάσεις τας γενομένας πρός το συμφέρον αυτής της Χειμάρρας και της γενικής συνδιαλλαγής αιτήματα, των οποίων το κείμενον έπεται, η Δ.Ε.Ε. θα υποβάλη αυτά ως και τας υπολοίπους διατάξεις τας αφορώσας την Ηπειρον, εις τον έλεγχον και την έγκρισιν των Μεγάλων Δυνάμεων, ως και της Αλβανικής Κυβερνήσεως.

Διοικητικώς η περιφέρεια της Χειμάρρας θα προσκολληθή εις την επαρχίαν Αργυροκάστρου.

Ζητείται ομοίως όπως η Χειμάρρα είναι έδρα δικαστηρίου και όπως οι ειρηνοδίκαι, οι οποίοι πρέπει να εκλέγονται μεταξύ Ορθοδόξων Χριστιανών Ηπειρωτών, έχουν αρμοδιότητα επεκτεινομένην ιδίως εις ότι αφορά την ποινικήν δικαστικήν εξουσίαν, ίνα δι'αυστηράς εφαρμογής του νόμου, γινομένης τρόπον τινά επιτοπίως, δύνανται να κατανικούν λυπηράς τινας συνηθείας και ν' αποφεύγουν επίσης την μεταφοράν του πληθυσμού τούτου, του τόσον υπερηφάνου διά το ένδοξον παρελθόν του εις απομεμακρυσμένα μέρη (δύσκολον άλλωστε εις ήν κατάστασιν ευρίσκεται η συγκοινωνία) εν περιπτώσει κατηγορίας επί κακουργήματα ή πλημμελήματι.

 

ΔΙΑΚΗΡΥΞΙΣ ΤΩΝ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΩΝ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ

Οι Ηπειρώται αντιπρόσωποι δηλούν οτι θα επιμένουν:

1. Όπως η εγχώριος Χωροφυλακή μή δύναται εν ουδεμιά περιπτώσει ακόμη και εν περιπτώσει ανωτέρας βίας, να υπηρετή εκτός των ορίων των δύο νοτίων επαρχιών.
2. Οτι επί μίαν δεκαετίαν οι διοικηταί θα είναι ξένοι υπήκοοι ουδετέρου Κράτους καταγόμενοι εξ αυτού ή τουλάχιστον ορθόδοξοι χριστιανοί.

Γεώργιος Χρ. Ζωγράφος, Αλ. Καραπάνος

 

πηγή