Σύστημα υγείας στην Κούβα: Μύθοι και αλήθειες

Η αριστερή διανόηση πάντα είχε μια βαθειά ανάγκη να δημιουργεί μύθους όπως αυτόν για την υγεία στην Κούβα. Σε αυτό το νησί, όπως και οπουδήποτε ο κομμουνισμός έφερε τη καταστροφή: οικονομική, φυσική και ηθική. Έτσι λοιπόν ήταν ευκαιρία να δημιουργηθεί άλλος ένας μύθος που στηρίχτηκε σε τρία ψέματα: ο Fidel Castro ενδιαφέρεται για τους άρρωστους, ότι είναι υπέρμαχος της καταπολέμησης του αναλφαβητισμού και ότι είναι ευεργέτης των μαύρων.
Η προπαγάνδα αυτή του Castro ήταν ιδιαίτερα αποτελεσματική, επηρεάζοντας ανθρώπους που έπρεπε να γνωρίζουν καλύτερα, όπως τον Secretary of State των ΗΠΑ Collin Powel που το 2001 δήλωνε «Έχει κάνει (ο Castro) αρκετά καλά για τους ανθρώπους του». Ή της Γεν. Διευθύντριας του Π.Ο.Υ. Margaret Chan, που σε μία επίσκεψή της στην Κούβα το 2014 έλεγε πως το σύστημα υγείας της Κούβας αποτελεί πρότυπο παγκοσμίως. «Αυτός είναι ο τρόπος για να πορευτούμε» δήλωνε.

Οι Κουβανοί πρέπει να κουβαλούν τα δικά τους μαξιλάρια και σεντόνια για την εισαγωγή σε νοσοκομείο PanAm Post

Στη πραγματικότητα δεν υπάρχει ένα ή δύο συστήματα υγείας στην Κούβα αλλά τρία. Το πρώτο είναι για τους τουρίστες που πηγαίνουν στην Κούβα αναζητώντας ιατρική βοήθεια, ο ονομαζόμενος «ιατρικός τουρισμός». Οι τουρίστες πληρώνουν με συνάλλαγμα που δίνει οξυγόνο στη κυβέρνηση, ενώ οι εγκαταστάσεις που τους προσφέρονται είναι πραγματικά κορυφαίες: καθαρές, εξοπλισμένες, σύγχρονες. Μιλάμε για ένα «τουριστικό apartheid» όμως. Με ξεχωριστά ξενοδοχεία, ξεχωριστές παραλίες, ξεχωριστά εστιατόρια, ξεχωριστά τα πάντα.
Το δεύτερο σύστημα υγείας της Κούβας ανήκει στην ελίτ των Κουβανών, δηλαδή στο Κόμμα, τους στρατιωτικούς, τους καθεστωτικούς συγγραφείς και καλλιτέχνες κλπ. Με άλλα λόγια την νομενκλατούρα της Κούβας. Και σε αυτό το σύστημα όπως με τους τουρίστες, οι παροχές είναι εξαιρετικές.
Και τελικά υπάρχει και το αληθινό σύστημα υγείας των κανονικών κατοίκων της Κούβας, το οποίο είναι άθλιο. Υπάρχει έλλειψη παντού, σε ιατρούς, στοιχειώδη ιατρικό εξοπλισμό, καθώς και σε σεντόνια, χαρτί υγείας, πετσέτες κλπ. Απολύμανση δεν υπάρχει και οι ασθενείς αισθάνονται καλύτερα να νοσηλεύονται σπίτια τους παρά στα νοσοκομεία. Βασικά φάρμακα όπως η ασπιρίνη βρίσκονται σε έλλειψη. Το παραϊατρικό υλικό είναι ελάχιστο ή ανύπαρκτο. Οι ιατροί αναγκάζονται να χρησιμοποιούν συνεχώς τα ίδια «αποστειρωμένα» γάντια μιας χρήσης. Και βέβαια οι ιατροί δεν ανήκουν σε αυτή την νομενκλατούρα. Ο μέσος μηνιαίος μισθός τους είναι τα 25 δολάρια.
Νοσήματα που βρίσκονται υπό εξαφάνιση στον αναπτυγμένο κόσμο, βρίσκουν κατάλληλο έδαφος στην Κούβα όπως φυματίωση, λέπρα, τύφος και δάγκειος πυρετός όπως περιγράφει ο εξόριστος ιατρός Dessy Mendoza Rivero- πρώην πολιτικός κρατούμενος, στο βιβλίο του «¡Dengue! La Epidemia Secreta de Fidel Castro.

Νεαρή έγκυος γυναίκα περιμένει έξω από νοσοκομείο της Αβάνας Daniel Berehulak for The New York Times

Όταν ανήλθε στην εξουσία ο F. Castro, η Κούβα ήταν μία από τις πιο αναπτυγμένες χώρες της Λατινικής Αμερικής.  Ο δείκτης νεογνικής θνησιμότητας ήταν ο 13^ος μικρότερος παγκοσμίως, καλύτερος από Γαλλία, Βέλγιο και Δυτ. Γερμανία. Στη κλειστή πια κοινωνία της Κούβας τα αξιόπιστα στατιστικά στοιχεία και οι αυστηρές επιστημονικές μελέτες απλά δεν υπάρχουν. Παρόλα αυτά όμως η Κούβα εξακολουθεί να έχει έναν από τους χαμηλότερους δείκτες νεογνικής θνησιμότητας. Το μυστικό? Το καθεστώς ενδιαφέρεται πάρα πολύ στο να κρατάει τον δείκτη αυτόν χαμηλά, γνωρίζοντας ότι ο υπόλοιπος κόσμος αναγνωρίζει σε αυτόν τον δείκτη το επίπεδο υγείας της χώρας. Στους Κουβανούς ιατρούς έχουν δοθεί οδηγίες να δείχνουν ιδιαίτερη προσοχή στον προγεννητικό έλεγχο. Η εγκυμοσύνη μιας γυναίκας παρακολουθείται στενότατα και στη παραμικρή υποψία ανωμαλίας ή ανησυχίας, η εγκυμοσύνη «διακόπτεται» (ο επιστημονικός τρόπος για την έκτρωση). Ο δείκτης εκτρώσεων στην Κούβα είναι τεράστιος, με αποτέλεσμα τον χαμηλό δείκτη νεογνικής θνησιμότητας. Με στοιχεία του 2010 έχουμε 30 εκτρώσεις ανά 1.000 γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας. Ανάμεσα στις χώρες που επιτρέπουν τις εκτρώσεις, μόνο η Ρωσία έχει υψηλότερο δείκτη παγκοσμίως.

Η μόνη διαθέσιμη τουαλέτα σε νοσοκομείο της Αβάνας PanAm Post

Περαιτέρω, όλοι οι ιατροί δουλεύουν για τη κυβέρνηση, δεν υπάρχει ιδιωτικός τομέας. Ένας από τους λόγους που υπάρχει έλλειψη ιατρών στην Κούβα είναι οικονομικός. Η κυβέρνηση της Κούβας λαμβάνει περίπου $2.5 δις το έτος εξάγοντας ιατρούς. Με τα τελευταία δεδομένα περίπου 50.000 Κουβανέζοι ιατροί εργάζονται σε 68 χώρες του εξωτερικού. Ο μεγαλύτερος αριθμός αυτών εργάζονται στη Βενεζουέλα, με μια διακρατική συμφωνία του 2003 «Doctors for Oil». Οι Κουβανοί ιατροί εργάζονται στη Βενεζουέλα και η κυβέρνηση της Κούβας παίρνει για αντάλλαγμα 100.000 βαρέλια πετρελαίου ανά ημέρα. Στη Βραζιλία από το 2013-2015 υπήρχαν 14.000 αλλοδαποί ιατροί, οι περισσότεροι από την Κούβα. Η κυβέρνηση της Βραζιλίας πληρώνει την Κουβανική κυβέρνηση περίπου $4.300 ανά μήνα για αυτές τις υπηρεσίες. Η επιλογή να δουλέψεις στο εξωτερικό είναι βέβαια εθελοντική. Όμως εάν δεν προσφερθείς, τότε χαρακτηρίζεσαι ως αναξιόπιστος και σταματά κάθε επαγγελματική σου εξέλιξη. Οι περισσότεροι ιατροί το βλέπουν σαν ευκαιρία να αποταμιεύσουν κάποια χρήματα, ενώ παράλληλα μπορούν να στέλνουν μεγάλους αριθμούς εμπορευμάτων στις οικογένειες τους, χωρίς δασμούς, που ασφαλώς αποτελεί έναν πολύ καλό λόγο να εργαστείς για 2 χρόνια στο εξωτερικό, ενώ, με λίγη τύχη (!) υπάρχει και η δυνατότητα μόνιμης φυγής στο εξωτερικό, αν και υπάρχουν υπάλληλοι της κυβέρνησης της Κούβας που παρακολουθούν και καταγράφουν τις κινήσεις τους. Μεταξύ 2006 και 2015, 7.177 Κουβανοί ιατροί ζήτησαν άσυλο στις ΗΠΑ. Όλοι αυτοί χαρακτηρίζονται ως λιποτάκτες από τη κυβέρνηση της Κούβας.
Το 1980 ο Armando Valladares βρίσκονταν στο Harvard University μιλώντας σε φοιτητές. Είχε ζήσει 22 χρόνια σε γκούλαγκ της Κούβας και είχε γράψει το βιβλίο, Against All Hope (o Valladares συχνά αποκαλείται ο Κουβανέζος Solzhenitsyn). Του ανέφεραν λοιπόν οι φοιτητές τη γνωστή τριάδα: παροχή υγείας, μόρφωση και μαύροι. Τότε ο Valladares απάντησε με νόημα: «Είναι όλα ψέματα. Αλλά κι αν ακόμα ήταν αλήθεια: Μπορεί ένα κράτος να έχει όλα αυτά χωρίς δικτατορία, χωρίς τυραννία, χωρίς γκούλαγκ, χωρίς βασανιστήρια αλλά με ελευθερία?»
πηγή